ဂဒေါအ်
ဗွဟ်ရမ္သာင်
ပလေဝ်ဒါန်နိရုတ်
ပလေဝ်ဒါန်နူမန်တြေံ ဒေါအ်(ကြိ၊ နူမန်တြေံ)။ ကြိယာ ”ဒေါအ်” ဂှ် ပ မနာမ် ဒှ်အာ ”ဂဒေါအ်” မဂွံအဓိပ္ပါယ် ဒၞာဲဂၠုင်က္ၜင်၊ ကွဳယာဉ်ဂမၠိုင် မဒေါအ်။
နကဵု မအရေဝ်ဝွံ ကွာန်မန်တြေံ မနွံဇိုင်ၜဳ မကေင်ဒှ်လဝ် ဒၞာဲသၞေဟ်ဂၠုင်၊ သၞေဟ်က္ၜင် ဗီုကဵု ကွာန်ဂဒေါ (ဗဒါဲကအ်နှာတ်၊ ပွိုင်ဍုင်မတ်မလီု)၊ ဍုင်(မြန်အောင်)၊ ခရိုင်ဟင်သာတ၊ ရးဨရာဝတဳ ကိုပ်ကၠာ အံင်ဇေယျ ဟွံသၠာဲထောအ် နကဵုယၟုတၟိ ”မြန်အောင်” မဂွံအဓိပ္ပါယ် ”ဗၟာဇၞး” ဂှ် ယၟုဍုင်ဂှ် ညးကော်စ ”ဂူထွက်” (မချူဗီုဗၟာ)။ မန်ဗက်ရမ္သာင်ဗၟာတုဲ ချူ (ဍုင်ကူထောတ်) လေဝ်နွံကီုရ။ ”ဂူထွက်/ကူထောတ်” ဏအ်ဂှ် ကၠုင်နူ အရေဝ်မန် ”ဂဒေါအ်” ရ။ (ဍုင်ဂူထွက်) ဂှ် ယၟုတြေံ မချူဗီုဗၟာ ”ကျိုက်တုံလုံန်တော” ဂှ် ဗွဲစၟတ် မဒးချူ ဗီုမန် ”ကျာ်ဍုင်လတူ” ဒှ်မာန်ရ။ နူကိုပ်ကၠာတေအ် ဒၞာဲမကြပ်ကဵု ဇိုင်ၜဳဂှ် ကော်စ ”ဂဒေါအ်” တုဲ ဒၞာဲမသ္ၚောဲကဵုသၞေဟ် ဒၞာဲလတူဂှ် ကော်စ ”ဍုင်လတူ” ဒှ်မာန်ရ။
နာမ်
ပလေဝ်ဒါန်ဂဒေါအ် (gadoʼ)
- Station - စမြိုင် ဟွံသေင်မ္ဂး ဒၞာဲပွဳပွိုင်မွဲ သွက်ဂၠုင်၊ ကွဳစက်၊ ယာဉ် မဒေါအ် သွက်မၞိဟ် ဂွံတိုန် ဟွံသေင်မ္ဂး ဂွံစှ်ေ။
- ferry - ဂၠုင် ဟွံသေင်မ္ဂး က္ၜင် သီုကဵု ကွဳ မဖ္ဍိုက် ညးတရဴတအ်တုဲ မပလံင်ဗစိုပ် ဒၞာဲဒေါအ်မွဲမွဲဒၞာဲ။
စဳမတ်
ပလေဝ်ဒါန်မအရေဝ် ”ဂဒေါအ်” ဝွံ လၟုဟ် ဗွဲမဂၠိုင် စကာ နဒဒှ် ဂၠုင်ဂဒေါအ် မဂွံအဓိပ္ပါယ် ဂၠုင်ဖ္ဍိုက် ညးတရဴ သွက်ဂွံအာ မွဲသၞေဟ်ကဵု မွဲသၞေဟ်ရ။ ဗွဲစၟတ် တမ်မူလဍေဟ် ဂၠုင် မပလံင်ဗစိုပ် ဒၞာဲ ဂဒေါအ်ဂမၠိုင်ဂှ် ဂၠုင်ဂဒေါအ် ညးကော်စရ။ သာ်ဂှ်ဟွံသေင် ဂၠုင်မဒေါအ်ကဵု ဇၟာပ် ဂဒေါအ်/သၞေဟ်တုဲ ညးကော်စ ဂဒေါအ် လေဝ်ဒှ်မာန်ရ။
မအရေဝ်ဝွံ ဗၟာလွဳဗ္စလဝ် ”ကူးတို့” တုဲ ဟိုတ်နူ အရေဝ်မ္ဂး ”ကူး” မဂွံအဓိပ္ပါယ် ဗီုဗၟာ ”ကၠောအ်” တုဲ ညံင်ကဵု အရေဝ်ဗၟာ ကဵု အရေဝ်မန် ဖနှဴလဝ်ရ။ ဗွဲစၟတ် တမ်မူလ အရေဝ်ဗၟာဝွံ ကၠုင်နူ အရေဝ်မန် ”ဂဒေါအ်” ဂှ်ရ။ ”သၞေဟ်” ဂှ် မနာမ် ကၠုင်နူ မကြိယာ ”စှ်ေ”။ ရံင်ကဵု ညးတရဴတအ် မစှ်ေတုဲ ”စှ်ေ” ဂှ် ပနာမ် ဒှ်အာ ”သၞေဟ်”။
ထၟာဲဂဒေါအ် (chamber pot) ထၟာဲဇၞော်ဇၞော် မနွံကဵု ပါင်ခ္ဍမ်ခ္ဍမ် စကာ နဒဒှ် သ္ၚိဝစ် ပ္ဍဲအခိင်ဗတံ ဟွံသေင်မ္ဂး ကာလမဂိယဲ။ အခိင်ကိုပ်ကၠာတေအ် သ္ၚိဍာ်ဂှ် နွံ မ္ၚးသ္ၚိ၊ ဂွံအာ အခိင်ဗတံ ဝါတ်ဂါတ်။ သာ်ဂှ်ဟွံသေင် ဟိုတ်နူဂိယဲတုဲ အာဟွံမာန်တုဲ နဒဒှ် မစၠောအ် နူသ္ၚိကဵု သ္ၚိဝစ်တုဲ ထၟာဲဂဒေါအ် ညးကော်စရ။ လဆောဝ်မ္ဂး ဆ ”ဂဒေါအ်” သၟးလေဝ် စကာဒၟံင်ကီုရ။ ဥပမာ ”ပဟိုတ်ကဵု ဒြာဲဗြဴ မစ ကၟတ်/ချောဲ သုင်ဍာ်ပတ်သြဴ ပ္ဍဲ ဂဒိုအ်/ဂဒေါအ် ဣသိဂှ်တုဲ တန်အာ ဂၠံဂဝ်ရ။ (ဇာတ် ၅၂၆၊ အစွောအ်) (အဘိဓာန် နာဲသက်လောန်၊ ၃၅၁)။
ရံင်ကဵု အဓိပ္ပါယ် မအရေဝ်ဝွံတုဲ ကွဳစက်ဘာတ် (bus) ဂှ် နကဵုဘာသာမန် ကော်စ ”ကွဳဂဒေါအ်” ဂွံရ။
တြာဲ
ပလေဝ်ဒါန်- English: Station, ferry